Πίνακας Περιεχομένου
Η Αικατερίνη Ζιάκα είναι εξειδικευμένη φυσιοθεραπεύτρια NDT-Bobath στον τομέα της νευροαποκατάστασης σε βρέφη, παιδιά και ενήλικες με νευροκινητικές και μυοσκελετικές διαταραχές με εμπειρία 29+ χρόνων.
Τι σημαίνει δακτυλοβάμων;
Δακτυλοβάμονες είναι τα παιδιά που περπατούν στα δάκτυλα των ποδιών τους και όχι σε όλο το πέλμα ενώ συνήθως δεν έρχεται σε επαφή η πτέρνα με το έδαφος.
Είναι δανεισμένος όρος από τα θηλαστικά που περπατούν στα δάκτυλα τους(σκύλος, αίλουρος κ.ά.).
Η λέξη είναι σύνθετη από το δάκτυλος και βάμων / βαίνω (πηγαίνω)= αυτός που πηγαίνει στα δάκτυλα. Στην αγγλική ορολογία είναι toe walker.
Τα παιδιά που περπατούν στα δάκτυλα συχνά έχουν ασταθή βάδιση, πέφτουν εύκολα.
Επίσης επειδή δεν μπορούν να ακολουθήσουν το φυσιολογικό κύκλο βάδισης κουράζονται εύκολα καθώς η ενέργεια που καταναλώνουν στην προσπάθεια είναι μεγαλύτερη.
Η μη φυσιολογική κίνηση του κάτω άκρου, ειδικότερα του πέλματος, έχει σαν αποτέλεσμα την μη φυσιολογική γωνία των αρθρώσεων του ποδιού κατά τη βάδιση.
Επειδή το σώμα μας όμως λειτουργεί ως σύνολο αυτό έχει επίπτωση και στις υπερκείμενες αρθρώσεις, δηλαδή στις αρθρώσεις του γόνατου, του ισχίου της λεκάνης και της ΣΣ και ούτω καθεξής.
Αλλάζει λοιπόν όλη η στατική του σώματος, για να μπορέσει να αντισταθμίσει το σώμα αυτή την διαφορετική γωνία του άκρου πόδα, στη στάση και τη βάδιση.
Ας δούμε όμως σε ποια ηλικία αρχίζει η βάδιση στις μύτες και κατά πόσο και αν αυτό είναι φυσιολογικό.
Σε ποια ηλικία περπατά το παιδί στις μύτες;
Λοιπόν γενικά το παιδί ξεκινά να περπατά περίπου στο χρόνο, με μία απόκλιση 2μηνών πριν και μέχρι 5 μετά από αυτή την ηλικία.
Γενικά αρχίζει να περπατά από 9 μηνών ως και 17 μηνών, με μέσο όρο τον 1ο χρόνο ζωής. Μέχρι την ηλικία των δύο χρόνων τα παιδιά αλλάζουν λίγο το πρότυπο της βάδισης ανάλογα με την κινητική τους ανάπτυξη και την κινητική τους συμπεριφορά.
Πολλές φορές αρχίζουν να πατάνε στις μύτες γιατί χαίρονται πολύ και αυξάνει λίγο ο τόνος του σώματος ή ανεβαίνουν στις μύτες γιατί θέλουν να δούνε πιο ψηλά κάτι που τους κέντρισε την προσοχή. Μέχρι εδώ όλα καλά.
Όταν όμως αυτή η βάδιση σε μύτες συνεχίζει και γίνεται όλο και συχνότερη ή και δεν αλλάζει με άλλο πρότυπο βάδισης, θέλει προσοχή.
Εάν το παιδί περπατά και πατώντας όλο το πέλμα και βλέπετε ότι δεν είναι συνεχώς σε μύτες, τότε μπορείτε να περιμένετε για να οργανώσει τον ώριμο τρόπο βάδισης. Συνήθως δεν επιμένει αυτή η απόκλιση στις μύτες και οργανώνεται το φυσιολογικό πρότυπο της βάδισης.
Ας δούμε μαζί σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να απευθυνθείτε σε παιδιατρικό φυσικοθεραπευτή.
Θα διορθωθεί η βάδιση μόνη της;
Όλα εξαρτώνται από την αιτιολογία και από τον τρόπο που το παιδί περπατά σε μύτες.
Υπάρχουν περιπτώσεις που διορθώνεται η βάδιση γιατί ουσιαστικά ποτέ δεν ήταν και ούτε θα γίνει το παιδί δακτυλοβάμων.
Να εξηγήσω τι σημαίνει αυτό.
Όταν λέμε ότι το παιδί είναι σε μύτες εννοούμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της βάδισης το εκφράζει με αυτό τον τρόπο.
Άρα ουσιαστικά δεν το κάνει περιστασιακά αλλά τυπικά είναι ο τρόπος του να περπατά.
Δεν μιλάμε για τις περιπτώσεις που μέσα στη μέρα θα σηκωθεί και στις μύτες μερικές φορές. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό, αλλά απόλυτα φυσιολογικό και αποδεκτό.
Αν όμως το παιδί περπατά τον περισσότερο χρόνο σε μύτες, αυτό δεν διορθώνεται μόνο του γιατί υπάρχει κάποια αιτία που το προκαλεί και το παιδί δεν μπορεί μόνο του να αλλάξει τη βάδιση, ακόμη και αν “μαλλιάσει” η γλώσσα σας να του το λέτε!
Μάλλον, εξαιτίας της συνεχιζόμενης εντολής, θα εκνευρίζεται περισσότερο, ή θα προσπαθεί για ένα-δύο λεπτά και μετά θα επαναλαμβάνει ξανά το ίδιο πρότυπο, που είναι και αυτό που γνωρίζει.
Απλά, με τη συνεχιζόμενη λεκτική εντολή, επηρεάζετε τον ψυχισμό του αρνητικά. Και εσείς, αντίστοιχα, δεν θα ακολουθήσετε μία εντολή για τη στάση σας, παρά μόνο αν γίνει κτήμα σας, βιωματικά, μέσα από άσκηση.
Αλλά ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν σε δακτυλοβάμων βάδιση;
Αιτιολογία της βάδισης σε μύτες.
Οι αιτίες της βάδισης σε μύτες μπορεί να είναι εξαιτίας κάποιας παθολογίας η οποία είναι σαφής και γνωστή εκ των προτέρων, όπως:
- Εγκεφαλική βλάβη π.χ. εγκεφαλική παράλυση, υδροκέφαλος, προωρότητα με ή χωρίς αιμορραγικό ιστορικό κ.ά.
- Βλάβες στη Σπονδυλική Στήλη π.χ. δισχιδής ράχη, βλάβες στο νωτιαίο σωλήνα κ.ά.
- Περιφερικές νευροπάθειες
- Νευρομυϊκές παθήσεις π.χ. μυϊκή δυστροφία Duchenne κ.ά.
- Ορθοπεδικές διαταραχές π.χ. βραχύς αχίλλειος τένοντας κ.ά.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που δεν υπάρχει σαφής, ή για να το πούμε πιο σωστά, απεικονιστική αιτιολογία για τη βάδιση σε μύτες. Ποια μπορεί να είναι λοιπόν η αιτία;
Μπορεί να υπάρχει κάποια αναπτυξιακή διαταραχή όπως:
- διαταραχές του αυτιστικού φάσματος
- γλωσσικές διαταραχές
- νοητική υστέρηση
- διαταραχές στην αισθητηριακή ολοκλήρωση
- ΔΕΠΥ
Όλα τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα την διαταραχή στην κινητική συμπεριφορά, και βάδιση σε μύτες, εξαιτίας της αύξησης του μυϊκού τόνου σε κάθε συναισθηματική έξαρση.
Πολλές φορές, έχουμε γονείς που έρχονται για αξιολόγηση του παιδιού, και εκφράζουν την ίδια εμπειρία ως δακτυλοβάμωνες όταν ήταν μικροί. Αυτό δείχνει ότι μπορεί και να υπάρχει ένα οικογενές υπόβαθρο, σε κάποιες περιπτώσεις.
Παρόλαυτα δεν είναι όλα τα παιδιά ίδια, και φυσικά δεν είναι πάντα όλα τόσο ανησυχητικά. Πότε λοιπόν πρέπει να πάρω τη γνώμη του ειδικού παιδιατρικού φυσικοθεραπευτή;
Πότε να ανησυχήσω;
Όταν η βάδιση σε μύτες δεν αλλάζει και το παιδί ασχέτως της ηλικίας του, πριν ή μετά τα 2 χρόνια, είναι συνεχώς σε δάκτυλα ή περπατά στις μύτες πάνω από το 60% της βάδισης του, τότε πρέπει να υπάρξει αξιολόγηση από έναν ειδικό φυσικοθεραπευτή.
Γιατί θα μου πείτε… είναι ακόμη πολύ μικρό και μπορεί να διορθωθεί μόνο του…
Δυστυχώς, εάν η βάδιση ακολουθεί αυτή την ποσοστιαία αναλογία σε μύτες, το παιδί μαθαίνει σε αυτό το πρότυπο βάδισης. Αυτό σημαίνει ότι μόνο του δεν μπορεί να οργανώσει το φυσιολογικό πρότυπο βάδισης που είναι:
α. πτέρνα στη φάση αναχαίτισης
β. πέλμα στη φάση στήριξης και
γ. δάκτυλα στη φάση της προώθησης.
Έτσι συνεχώς εμφανίζει την κίνηση της βάδισης στη φάση προώθησης, με αποτέλεσμα να έχει ελλιπή ισορροπία και συνεχώς να “κυνηγάει” τον εαυτό του.
Αυτά τα παιδιά, συνήθως κουράζονται εύκολα και δεν παίζουν συγκεντρωμένα σε ένα παιχνίδι για ώρα αναζητώντας συνεχώς νέες προκλήσεις.
Γιατί όμως είναι σημαντικό να έχουμε ένα φυσιολογικό κινητικό πρότυπο βάδισης;
Ποια προβλήματα μπορεί να υπάρχουν από το περπάτημα στα δάχτυλα;
Η βάδιση σε μύτες έχει ως αποτέλεσμα την πιο γρήγορη κίνηση από το συνηθισμένο κινητικό πρότυπο. Είναι κακό αυτό; Θα αναρωτηθεί κάποιος.
Δεν είναι κάτι καλό για το σώμα αν θέλετε θα απαντήσω με ένα πιο έμμεσο τρόπο.
Όταν η βάδιση και γενικά η κίνηση δεν ακολουθεί τον οικονομικό φυσικό τρόπο, γίνεται κοπιαστική και γρήγορη γιατί δεν έχει πολύ καλό έλεγχο.
Πρακτικά λοιπόν, αυτό σημαίνει ότι αλλάζει ο τρόπος κίνησης, και αυτό επηρεάζει όλο το σώμα.
Οδηγεί λοιπόν, σε αντισταθμιστικές ρυθμίσεις και στις υπόλοιπες αρθρώσεις του ίδιου του άκρου ποδιού (μετατάρσια, ποδοκνημική), αλλά και των άλλων αρθρώσεων του ποδιού (γόνατα, ισχία).
Κατ’ επέκταση οι αντισταθμίσεις συνεχίζουν ως αλυσίδα και στη λεκάνη και την οσφυϊκή περιοχή της σπονδυλικής στήλης και στον αυχένα κλπ.
Το σώμα μας είναι ένα σύνολο, και ως τέτοιο επηρεάζει αυτό που συμβαίνει σε ένα σημείο όλο το σύνολο της δυναμικής στατικής του.
Γι αυτό και πρέπει να βλέπουμε ολιστικά τον άνθρωπο γιατί τίποτε δεν συμβαίνει μεμονωμένα.
Εκτός όμως από τις χειροπιαστές αλλαγές που φαίνονται και μπορούμε να καταλάβουμε άμεσα, υπάρχουν και αυτές που θα γίνουν αντιληπτές αργότερα.
Είναι πολύ συχνό φαινόμενο, οι δακτυλοβάμωνες να μην έχουν καλό οπτικοκινητικό συντονισμό.
Θα αναρωτιέστε πώς μπορεί να συνδέεται το ένα με το άλλο, σωστά; Πάμε να δούμε μαζί ποια η σχέση τους.
Πώς επηρεάζει η βάδιση στις μύτες τον οπτικοκινητικό συντονισμό;
Η οπτική αντίληψη οργανώνεται από την αρχή της ζωής μας. Από την πρώτη μέρα που ερχόμαστε στη ζωή μπορούμε να κοιτάμε γύρω μας (στην αρχή θολά, αλλά γρήγορα καθαρά) και να παρατηρούμε τον κόσμο.
Μέσα από την κίνηση προσπαθούμε να φτάσουμε και να εξερευνήσουμε τον κόσμο που ανοίγετε μπροστά μας.
Όσο καλύτερο έλεγχο έχουμε τόσο καλύτερα και πιο οργανωμένα μπορούμε να εξερευνούμε το περιβάλλον στο οποίο ζούμε.
Όταν η κίνηση μας είναι γρήγορη και χωρίς έλεγχο, η παρατήρηση δεν είναι λεπτομερής και η οπτική αντίληψη δεν ολοκληρώνεται σωστά.
Η κινητική ανάπτυξη είναι η βάση και για την οπτική αλλά και την αντιληπτική αναπτυξιακή διαδικασία.
Είναι πολύ συχνό τα παιδιά που πάνε σχολείο και είναι δακτυλοβάμωνες να σηκώνονται συχνά από το θρανίο και γενικά να «τεμπελιάζουν» στο διάβασμα.
Αυτό συμβαίνει γιατί δεν μπορούν να συγκεντρωθούν εύκολα και χρειάζονται συνεχώς νέα ερεθίσματα.
Είναι τα «ζωηρά» ή «υπερκινητικά» παιδιά που τελικά δυσκολεύονται να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, όπως αυτό του σχολείου.
Πώς θα βοηθήσει ο παιδιατρικός φυσικοθεραπευτής το παιδί μου;
Αφού γίνει η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η αξιολόγηση, μπορεί γίνει η καταγραφή της κινητικής κατάστασης και να οργανωθεί το θεραπευτικό πλάνο.
Η θεραπεία σε παιδιά, πρέπει πάντα να περιέχει παιχνίδι και οργάνωση της κινητικής απάντησης στα ερεθίσματα μέσα από τη διάδραση.
Το παιδί μαθαίνει πιο εύκολα και πιο ευχάριστα όταν είναι βιωματική η διαδικασία μέσα από παιχνίδι.
Οι δραστηριότητες μέσα στη συνεδρία βοηθούν στην οργάνωση του οπτικοκινητικού συντονισμού αλλά και στην αισθητικοκινητική οργάνωση.
Τα ερεθίσματα που δέχεται ένα παιδί π.χ. με ΔΕΠΥ ή αυτισμό, είναι δύσκολο να τα κατανοήσει και να απαντήσει χωρίς αποπροσανατολισμό ή διάσπαση της προσοχής του.
Ως φυσικοθεραπευτές καλούμαστε να βρούμε τον τρόπο ώστε το παιδί να μπορεί να διαχειρίζεται πιο εύκολα την εισροή και κατανόηση των ερεθισμάτων ώστε να απαντά με επιτυχία σε αυτά.
Μέσα από την παρέμβαση επίσης βοηθάμε ώστε το παιδί στην οργάνωση του κινητικού σχεδιασμού και στην καλύτερη αντίληψη του περιβάλλοντος όπου ζει και κινείται.
Μη διστάζετε να απευθυνθείτε στον παιδίατρο ή τον εξειδικευμένο παιδιατρικό φυσικοθεραπευτή.
Η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία.
Αυτό πιστεύουμε και φυσικά το είπε πριν από εμάς πρώτος ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης (460π.Χ.-377π.Χ), “Ασφάλεια εστί το προνοείν και προλαμβάνειν.
Το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν”.
