Πίνακας Περιεχομένου
Γενικότερα η Φυσικοθεραπεία στη Θεσσαλονίκη, που είναι η πόλη μας, αλλά και σε όλη την υπόλοιπη χώρα, είναι μία επιστήμη ευρέως γνωστή.
Οι περισσότεροι γνωρίζουν την αξία της αλλά και τη σημαντικότητά της.
Τί είναι όμως η εργοθεραπεία και πότε και σε ποιους είναι απαραίτητη;
Εδώ θα αναφέρουμε όλα όσα συνδέουν και όσα διαφοροποιούν την κάθε μία επιστήμη.
Τι είναι η εργοθεραπεία και ποια η χρησιμότητά της;
Πρέπει να κάνω και εργοθεραπεία;
Δεν φτάνει που κάνω φυσικοθεραπεία;
Τι ακριβώς θα κάνει στην εργοθεραπεία;
Αυτές είναι συχνές ερωτήσεις ασθενών, συνήθως γονιών για τα παιδιά τους.
Υπάρχουν λοιπόν φορές, και όχι σπάνια, που υπάρχει άγνοια και πολλά ερωτήματα σχετικά με τη φυσικοθεραπεία και την εργοθεραπεία.
Πάμε λοιπόν να εξερευνήσουμε μαζί τις διαφορές αλλά και τις ομοιότητες αυτών των δύο επιστημών.
Φυσικοθεραπεία και Εργοθεραπεία
Η φυσικοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται στοχευμένα με την κίνηση του ανθρώπου.
Η αποκατάσταση της κινητικής λειτουργίας του ατόμου σε όποια ηλικία και όποια κατάσταση και αν βρίσκεται είναι δουλειά της επιστήμης της φυσικοθεραπείας.
Η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση εστιάζει στην αποκατάσταση της αδρής κίνησης.
Ως αδρή ονομάζουμε την κίνηση που εκτελείτε από μεγάλες μυϊκές ομάδες του σώματος και αφορά σε δραστηριότητες όπως π.χ. το βάδισμα, το τρέξιμο, το σκαρφάλωμα κλπ.
Η αδρή κινητικότητα είναι η βάση για την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας του ατόμου.
Αποτελεί δε, τη βάση της σωματογνωσίας του ατόμου και της οργάνωσης της κίνησης του στο χώρο.
Η εργοθεραπεία από την άλλη πλευρά είναι η επιστήμη που ασχολείται με την αποκατάσταση της λεπτής κίνησης του ατόμου.
Ως λεπτή ονομάζουμε την κίνηση που εκτελείτε από μικρές μυϊκές ομάδες και είναι π.χ. το γράψιμο, το πιάσιμο του κουταλιού, το χειρισμό κάποιου οργάνου με τα χέρια κλπ.
Η εργοθεραπεία ασχολείται επίσης με την κατανόηση της αντίληψης αφηρημένων εννοιών όπως του χώρου, του χρόνου, των χρωμάτων κλπ. και της κατανόησης των κοινωνικών και συναισθηματικών αλλαγών και της προσαρμογής του ατόμου σε αυτές.
Όπως φαίνεται λοιπόν και οι δύο επιστήμες ασχολούνται με την αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου αλλά από διαφορετική προσέγγιση.
Ποιες οι ομοιότητες της φυσικοθεραπείας και της εργοθεραπείας;
Εδώ θα αναφέρουμε όσα “ενώνουν” τις δύο επιστήμες υγείας.
Τόσο η φυσικοθεραπεία όσο και η εργοθεραπεία:
- είναι ανθρωποκεντρικές επιστήμες
- αντιμετωπίζουν τα προβλήματα υγείας του ανθρώπου
- παρέχουν τις υπηρεσίες τους από την πρώτη νεογνική ηλικία μέχρι και τα βαθιά γεράματα
- συνεργάζονται με τους ασθενείς, την οικογένεια τους
- ανήκουν στην πρωτοβάθμια υπηρεσία υγείας
- εργάζονται σε κλινικές, νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, γηροκομεία, κατ’ οίκον, ΚΑΠΗ, ιδιωτικά θεραπευτήρια, ειδικά σχολεία κ.ά.
- αποσκοπούν στην λειτουργική αποκατάσταση του ατόμου σε όλους τους τομείς της ζωής του
- είναι και οι δύο θεραπευτικές προσεγγίσεις για την αποκατάσταση του ατόμου
- εστιάζουν και οι δύο στην αυτοεξυπηρέτηση και την αυτονομία του ασθενή
- είναι επιστήμες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου
- και οι δύο επιστήμες εστιάζουν στην επίλυση προβλημάτων και αποκλίσεων σε παιδιά π.χ. αισθητηριακές διαταραχές, αυτισμός κλπ.
- είναι ολιστικές θεραπευτικές προσεγγίσεις μετά από τραύμα, από επέμβαση ή σε παθολογία
- αφορούν σε κάθε ηλικιακή ομάδα
- είναι θεραπευτικές προσεγγίσεις με τα χέρια στον ασθενή ώστε να βελτιώσουν την κινητική του λειτουργία.
Τα κοινά χαρακτηριστικά των δύο επιστημών πολλές φορές μπορεί να δημιουργήσουν και σύγχυση για τα σαφή όρια μεταξύ των δύο επαγγελμάτων.
Όμως για τους περισσότερους από εμάς που ασχολούμαστε με αυτά τα επαγγέλματα, τα όρια υπάρχουν και είναι σαφέστατα.
Η συνεργασία μεταξύ μας, πρέπει να είναι συνεχής διότι, αποτελεί πολύτιμο όπλο στην αποκατάσταση του ασθενή.
Όταν λοιπόν θα ακούτε στο μέλλον για εργοθεραπεία ή φυσικοθεραπεία θα γνωρίζετε ότι είναι επιστήμες με πολλά κοινά χαρακτηριστικά αλλά και σημαντικές διαφορές.
Γι αυτές τις διαφορές θα μιλήσουμε τώρα ώστε να καταλάβουμε την αναγκαιότητα και των δύο θεραπευτικών προσεγγίσεων για την πλήρη και σφαιρική αποκατάσταση σε κάθε παθολογία.
Πάμε να τις δούμε μαζί;
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ εργοθεραπείας και φυσικοθεραπείας;
Ποιες είναι οι διαφορές μας που καθορίζουν και τα όρια της συνεργασίας μας; Πάμε να τα εξετάσουμε…
Η φυσικοθεραπεία:
- ασχολείται με την αποκατάσταση της αδρής κίνησης, της λειτουργίας και της κινητικότητας
- ως φυσικοθεραπευτές εστιάζουμε στην λειτουργική αποκατάσταση της κίνησης του σώματος του ασθενή επικεντρωμένα όμως στο μέλος ή το σημείο που υπάρχει η παθολογία
- είμαστε επιστήμονες υγείας με εξειδίκευση στην αποκατάσταση ανάλογα με την ηλικία ή το πρόβλημα του ασθενή π.χ. παιδιατρική φυσικοθεραπεία, αθλητική και ορθοπεδική φυσικοθεραπεία κ.ά.
- δίνουμε εξατομικευμένες ασκήσεις ανάλογα με το πρόβλημα, την ηλικία και την παθολογία του ασθενή
- είμαστε υπεύθυνοι για την εκπαίδευση των ασκήσεων του ασθενή τόσο στον ίδιο όσο και στην οικογένειά του
- εστιάζουμε στην αποκατάσταση της ικανότητας ανεξάρτητης κίνησης και την αποφυγή κινητικής αναπηρίας π.χ. εγκεφαλική παράλυση, εγκεφαλικό επεισόδιο κ.ά.
- στοχεύουμε πάντα στη μείωση του πόνου π.χ. στο αυχενικό σύνδρομο, αθλητικό τραύμα κ.ά.
- στοχεύουμε στην γρήγορη αποκατάσταση σε ασθενείς με επίκτητες κινητικές δυσκολίες όπως μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή τροχαίο ατύχημα κ.λπ.
- ο στόχος μας είναι η κίνηση χωρίς πόνο αλλά και με ποιότητα και αποτελεσματικότητα στην καθημερινότητα του ασθενή
- ένας βασικός μας στόχος είναι η αποφυγή μετεγχειρητικών επιπλοκών και η αποφυγή συνεχιζόμενης χρήσης φαρμάκων για την ανακούφιση του πόνου
- μέλημα μας είναι και η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενή ώστε να συνεχίσει την προσπάθεια
- η αποκατάσταση αφορά κυρίως την εμβιομηχανική προσέγγιση του προβλήματος του ασθενή (μύες, οστά, αρθρώσεις κ.λπ.)
- χρησιμοποιούμε διαφορετικές τεχνικές αποκατάστασης για διαφορετικές παθήσεις όπως Κινησιοθεραπεία (π.χ. ορθοπεδικά περιστατικά), C.I.M.T.(εγκεφαλική παράλυση, εγκεφαλικό), Prism Adaptation Therapy(οπτικοκινητικός συντονισμός, νευρολογικές διαταραχές), Σπλαχνική Κινητοποίηση(πόνος, οσφυοϊσχιαλγία, ΓΟΠ) κ.ά.
Η εργοθεραπεία:
- είναι θεραπευτική προσέγγιση για την αποκατάσταση της λεπτής κινητικότητας
- προσαρμόζει την κινητική λειτουργία στην καθημερινή ζωή του ασθενή
- εστιάζει στη γενικευμένη λειτουργία του ατόμου και όχι σε μεμονωμένες αρθρώσεις
- στοχεύει στο γνωσιακό, συναισθηματικό και συμπεριφορικό έλλειμμα του ατόμου που μπορεί να επηρεάσει και τον κινητικό σχεδιασμό στην καθημερινή ζωή του
- βοηθά στην αποκατάσταση της εμπλοκής του ατόμου στην καθημερινότητα
- η προσέγγιση εστιάζει σε όλες τις παραμέτρους της ζωής του ασθενή (σωματική, κοινωνική, συναισθηματική, επαγγελματική)
- στοχεύει στην αποκατάσταση της ποιότητας ζωής, στη συνολική λειτουργική αποκατάσταση, στην υγεία και την ευεξία του ασθενή
- επικεντρώνεται στην καθοδήγηση της λειτουργίας π.χ. βούρτσισμα δοντιών, κουτάλι στο στόμα, γράψιμο, διάβασμα κ.λπ.
- βοηθά στην κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη με καθοδήγηση του ατόμου σε περιβάλλοντα που έχουν ανάγκη να βρεθούν και να ενταχθούν
- παρέχει καθοδήγηση σε συγκεκριμένες καθημερινές δραστηριότητες που ενδιαφέρουν τον ασθενή κάθε φορά
- βελτιώνει το οικιακό ή το εργασιακό ή σχολικό περιβάλλον για την καθημερινότητα του ασθενή
Διαβάζοντας λοιπόν όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι η φυσικοθεραπεία και η εργοθεραπεία έχουν σαφώς διαφορετική προσέγγιση αλλά με τον ίδιο στόχο. Ο στόχος είναι πάντα η δυνατόν καλύτερη λειτουργική αποκατάσταση του ασθενή.
Η διαφορά είναι στον τρόπο της προσέγγισης και της θεραπευτικής προσαρμογής της παρέμβασης.
Οι δύο επιστήμες αλληλοκαλύπτουν η μία την άλλη και αλληλοσυμπληρώνονται. Γιατί συμβαίνει αυτό; Αυτό θα αναλύσουμε λοιπόν παρακάτω.
Γιατί χρειάζομαι την Φυσικοθεραπεία και την Εργοθεραπεία;
Το ανθρώπινο σώμα είναι πολύπλοκο και δομημένο έτσι ώστε να λειτουργεί ως ενιαίο όργανο. Εάν λοιπόν κάπου υπάρχει πρόβλημα δεν λειτουργεί σωστά ολόκληρο το σώμα μας.
Σκεφτείτε να έχετε χτυπήσει το δάκτυλο του ποδιού σας. Ολόκληρο το σώμα προσαρμόζεται σε αυτή την συνθήκη και πατάτε στο άλλο πόδι περισσότερο. Σε σύντομο διάστημα θα αρχίσετε να έχετε πόνο και στο άλλο πόδι λόγο υπέρχρησης.
Φανταστείτε πόσο σημαντικό λοιπόν είναι να είμαστε γενικά υγιείς και συνολικά να λειτουργούμε φυσιολογικά.
Ο εγκέφαλος προσλαμβάνει όλα τα ερεθίσματα από το σώμα μας και απαντά με κίνηση ή προσαρμογή στο περιβάλλον ή σε κάθε νέα συνθήκη.
Όταν λοιπόν υπάρχει ένα έλλειμμα θα πρέπει να αποκατασταθεί από εμάς τους φυσικοθεραπευτές με την οργάνωση της στοχευμένης κινητικής δράσης.
Παράλληλα όμως υπάρχει η ανάγκη για την λειτουργική επανοργάνωση αυτού του ασθενή στην καθημερινότητα του.
Είναι λοιπόν απαραίτητο να συνεργαστούμε οι φυσιοθεραπευτές με τους εργοθεραπευτές για την πλήρη και αποτελεσματική παρέμβαση και αποκατάσταση του ασθενή μας.
Χρειάζονται όμως όλοι εργοθεραπεία;
Ποιος χρειάζεται την εργοθεραπεία;
Η εργοθεραπεία ως θεραπευτική παρέμβαση απευθύνεται σε κάθε ασθενή που
-θέλει να βελτιώσει στο μέγιστο την ικανότητά του να εκτελεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα διάφορες καθημερινές εργασίες.
-θέλει να επιτύχει την ανεξαρτησία του και να αυξήσει την παραγωγικότητα του στην καθημερινή ζωή
-χρειάζεται να μάθει να προσαρμόζεται σε διαφορετικά περιβάλλοντα
-χρειάζεται να οργανώνει το χρόνο και τη ζωή του σε διαφορετικές συνθήκες
-πρέπει να αντιλαμβάνεται έννοιες αφηρημένες και πολύπλοκες όπως ο χρόνος, τα χρώματα, ο χώρος κ.λπ.
-χρειάζεται να μάθει να εκφράζεται με σαφήνεια
-δεν μπορεί να κοινωνικοποιηθεί και είναι απομονωμένος
-εμφανίζει αποπροσανατολισμό και φτωχή αντίληψη του περιβάλλοντος
-εμφανίζει αγχώδη διαταραχή
-πρέπει αν επανοργανώσει ή να μάθει καθημερινές δραστηριότητες όπως να ντυθεί, να φάει κ.λπ.
-πρέπει να μάθει να χειρίζεται βοηθήματα όπως π.χ. η αναπηρική καρέκλα
-πρέπει να καθοδηγήσει το οικογενειακού περιβάλλον του ασθενή σε καινούρια δεδομένα.
Αυτές είναι οι σημαντικότερες κατηγορίες μίας γενικής εικόνας που μπορούμε να δώσουμε για το ποιος μπορεί να χρειαστεί εργοθεραπεία.
Στην Ελλάδα βέβαια η εργοθεραπεία είναι περισσότερο γνωστή στα παιδιατρικά περιστατικά και λιγότερο σε ενήλικες.
Όμως στο εξωτερικό η αποκατάσταση είναι περισσότερο ολιστική και ο ασθενής απευθύνεται συχνότερα και για περισσότερους λόγους σε εργοθεραπευτή για την αποκατάσταση του.
Ποιες είναι όμως οι παθήσεις που κατά κύριο λόγο χρήζουν εργοθεραπευτικής παρέμβασης;
Σε ποιες παθήσεις χρειάζεται η εργοθεραπεία;
Ειδικότερα οι κατηγορίες των παθήσεων που μπορεί να χρειαστούν εργοθεραπευτική αποκατάσταση είναι:
- Ο αυτισμός
- Η εγκεφαλική παράλυση
- Οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις
- Οι νευρολογικές παθήσεις
- Σε τραυματισμούς άκρων με ανάγκη αποκατάστασης λεπτής κινητικότητας
- Σε εκφυλιστικές παθήσεις των αρθρώσεων
- Σε νευροαναπτυξιακές παθήσεις
- Σε ψυχοκινητικές διαταραχές
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο άνθρωπος είναι σύνολο.
Ως σύνολο πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους παρόχους υγείας και έτσι πρέπει να εκπαιδευτεί για να λειτουργεί σωστά και με αποτελεσματικότητα.
Πώς να αποφασίσετε ποια θεραπεία να ακολουθήσετε;
Η φυσικοθεραπεία και η εργοθεραπεία παρέχουν και οι δύο αποκατάσταση.
Ενώ έχουν παρόμοιους στόχους και αντιμετωπίζουν πολλές από τις ίδιες καταστάσεις, διαφέρουν επίσης.
Η φυσικοθεραπεία εστιάζει στην αποκατάσταση ή τη βελτίωση της κίνησης, της δύναμης και του εύρους κίνησης.
Η εργοθεραπεία στοχεύει στη βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων που χρειάζεται για την εκτέλεση των καθημερινών εργασιών.
Το είδος της θεραπείας που θα επιλέξετε εξαρτάται από την εξατομικευμένη ανάγκη σας και τη συγκεκριμένη κατάστασή σας.
Ο γιατρό σας μπορεί να σας βοηθήσει να αποφασίσετε ποια θεραπεία ταιριάζει καλύτερα σε εσάς, στην πάθηση σας και τους στόχους σας.
Σε περίπτωση που περάσατε κάποια ασθένεια, ή είχατε κάποιο τραυματισμό ή μετά από χειρουργική επέμβαση, μπορεί να χρειαστείτε αποκατάσταση που περιλαμβάνει φυσιοθεραπεία ή εργοθεραπεία ή και τα δύο.
Ενώ και οι δύο μέθοδοι περιλαμβάνουν διασταυρούμενες ομοιότητες για τη βελτίωση της κατάστασής σας, έχουν βασικές διαφορές όπως έχουμε αναλύσει όσον αφορά την έμφαση στη φροντίδα και την παρέμβαση.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η άμεση και έγκαιρη παρέμβαση είναι αυτή που θα σας δώσει τα μέγιστα και πιο ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Στην παιδιατρική αποκατάσταση πώς να επιλέξω φυσικοθεραπεία ή εργοθεραπεία;
Είναι σημαντικό να τονίσουμε και την ανάγκη για πρώιμη παρέμβαση όσον αφορά στα παιδιά και ειδικότερα στα βρέφη.
Όταν ένα παιδί μεγαλώνει και υπάρχει κάποιο έλλειμμα η έγκαιρη παρέμβαση βοηθά στην οργάνωση τόσο της κινητικής αλλά και της γνωσιακής ανάπτυξης.
Σε κάθε άλλη περίπτωση το έλλειμμα αυξάνεται και η ψαλίδα από τα ηλικιακά αναπτυξιακά ορόσημα μεγαλώνει.
Η επιλογή εξαρτάται πάντα από τις ανάγκες της κάθε ηλικίας και του κάθε παιδιού.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι, η αδρή κίνηση είναι προαπαιτούμενη της ανάπτυξης της λεπτής κινητικότητας και του οπτικοκινητικού συντονισμού.
Μπορεί ένα παιδί να περπατά ή να κινείται ανεξάρτητα αλλά:
- αν έχει φτωχό έλεγχο,
- είναι υπερκινητικό,
- αν πέφτει συχνά ή κουράζεται εύκολα,
- αν δεν έχει καλή ποιότητα στην κίνηση του
- αν περπατά στα δάκτυλα
είναι καλό να ζητήσετε τη γνώμη ενός εξειδικευμένου παιδιατρικού φυσικοθεραπευτή.
Απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές και εργοθεραπευτές ώστε να εξασφαλίσετε τη δυνατόν καλύτερη και αποτελεσματικότερη παρέμβαση.
Πηγές:
Beaulieu CL, et al. (2015). Occupational, physical, and speech therapy treatment activities during inpatient rehabilitation for traumatic brain injury. DOI:10.1016/j.apmr.2014.10.028
Chimenti RL, et al. (2018). A mechanism-based approach to physical therapist management of pain. DOI:10.1093/ptj/pzy030
Lagueux E, et al. (2018). Occupational therapy’s unique contribution to chronic pain management: A scoping review. DOI:10.1155/2018/5378451
Morris DM, et al. (2018). Preparing physical and occupational therapists to be health promotion practitioners: A call for action. DOI:10.3390/ijerph15020392
Nelson DL, et al. (2002). Physical therapy and occupational therapy: Partners in rehabilitation for persons with movement impairments. DOI:10.1080/J003v15n03_03
Joy Higgs, Kathryn Refshauge, Elizabeth Ellis (2001) Portrait of the physiotherapy profession, Journal of Interprofessional Care, 15:1, 79-89, DOI: 10.1080/13561820020022891
Μοροζίνη, Μ. (2014) Διδακτικές σημειώσεις Βασικές Αρχές Εργοθεραπείας. Αθήνα: Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας Τμήμα Εργοθεραπείας.
Creek, J. & Lougher, L. (2014) Εργοθεραπεία και Ψυχική Υγεία, Τέταρτη έκδοση. Αθήνα: ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις ΜΕΠΕ
Κουλουμπή, Μ. (2017) ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Η προσέγγιση της Εργοθεραπείας. Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ
