Ημιπληγία, ημιπάρεση ή ημιπληγική συνδρομή στην νεογνική ή παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται η κατάσταση στην οποία, μία βλάβη στο ένα ημιμόριο του εγκεφάλου έχει σαν αποτέλεσμα πάρεση του αντίθετου ημιμορίου του σώματος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η αντίθετη πλευρά του σώματος απο αυτή της βλάβης του εγκεφάλου να λειτουργεί με ελλειπή ή και καθόλου κινητικότητα ενάντια στη βαρύτητα. Η βλάβη μπορεί να δημιουργηθεί είτε κατά τη διάρκεια της κύησης και εξαιτίας διαφόρων προβληματων αυτής, είτε κατά τη διάρκεια του τοκετού (περιγεννητική ασφυξία, αργή πρόσληψη οξυγόνου κ.ά.) αλλά και μετέπειτα, στη διάρκεια της νεογνικής, βρεφικής ή παιδικής ηλικίας (μετά από έμφρακτο, ισχαιμικό αιμορραγικό επεισόδιο κ.ά.). Η χρήση της άκρας χείρας, σε ημιπληγική συνδρομή, είναι συνήθως φτωχή και πολλές φορές το παιδί, δείχνει να ‘αγνοεί’ την ημιπληγική πλευρά του, σαν να μην υπάρχει.
Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές στρατηγικές και μέθοδοι για την επανεκπαίδευση της λειτουργικότητας του προσβεβλημμένου άνω άκρου σε παιδί με ημιπληγική συνδρομή ή δυσλειτουργία της χρήσης του ενός άνω άκρου . Η μέθοδος του Αποκλεισμού (CIMT), είναι μία μέθοδος θεραπευτικής προσέγγισης η οποία εστιάζει στην λειτουργική αποκατάσταση του ημιπληγικού ή δυσλειτουργικού μέλους, η οποία τα τελευταία χρόνια κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος.
Η επιτυχία της μεθόδου του Αποκλεισμού(CIMT), έναντι άλλων τεχνικών επανεκπαίδευσης, βασίζεται στη γνώση της πλαστικότητας του εγκεφάλου, η οποία επιτρέπει τη δημιουργία νέων ‘καναλιών’ επικοινωνίας μεταξύ των νευρώνων και άρα νέες συνάψεις στις περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες υπέστησαν βλάβη. Αυτό αποτελεί το θεμέλειο λίθο της θεραπείας CIMT, της οποίας η αποτελεσματικότητα είναι στενά συνδεδεμένη με την αναγκαστική χρήση του πάσχοντος μέλους καθώς το υγιές είναι σε περιορισμό καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπευτικής προσέγγισης. Με αυτό τον τρόπο το παιδί αναγκάζεται να χρησιμοποιεί, αποκλειστικά, το χέρι της προσβεβλημμένης πλευράς καθόλη τη διάρκεια της θεραπείας και σε κάθε καθημερινή δραστηριότητα. Η χρήση του πάσχοντος άνω άκρου, κατ’ αποκλειστικότητα, για όλη τη διάρκεια του «θεραπευτικού αποκλεισμού», είναι ικανή να δημιουργήσει νέες συνάψεις και άρα επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυτάρων του εγκεφάλου στην περιοχή της βλάβης. Έτσι, και μέσω της καινούριας οδού νευρικών ώσεων που δημιουργήθηκαν στην περιοχή του εγκεφάλου όπου προυπήρχε η βλάβη, είναι ικανή η επιτυχής επανεκπαίδευση ενός φυσιολογικού λειτουργικού κινητικού προτύπου και συνεπώς η λειτουργική αποκατάσταση του ημιπληγικού ή δυσλειτουργικού άνω άκρου.
Υπάρχουν πολλά θεραπευτικά πρωτόκολα εφαρμογής της μεθόδου CIMT (ανάλογα με τη φύση του προβλήματος, την ηλικία, την ποιότητα λειτουργικής δράσης, την κινητική συμπεριφορά κ.ά.). Αυτό όμως που έχει φανεί, από έρευνες που έχουν γίνει, είναι ότι η αποτελεσματικότητα της μεθόδου εξαρτάται από το χρόνο αποκλεισμού του υγιούς μέλους, και αυτός δεν μπορεί να είναι μικρότερος των 7 ημερών, κάθε φορά. Επίσης πρέπει να τονιστεί η σημαντικότητα της επανάλληψης της εφαρμογής ‘αποκλεισμού’ του λειτουργικού άνω άκρου, ώστε να υπάρχει συνεχής δημιουργία των ‘καναλιών’ επικοινωνίας των νευρώνων του εγκεφάλου, στο σημείο της βλάβης. Μόνο με αυτό τον τρόπο διαφοροποιείται η θεραπευτική προσέγγιση και τα αποτελέσματα είναι γρήγορα και πολύ ικανοποιητικά συγκριτικά με άλλες θεραπευτικές πατεμβάσεις.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται η ηλικία, η λειτουργική συμπεριφορά του παιδιού, το επίπεδο λειτουργικής δράσης του, η ποιότητα της κινητικής συμπεριφοράς, οι συνθήκες χρήσης του μέλους και η φύση του περιορισμού της χρήσης του άνω άκρου κ.ά. ώστε να σχεδιαστεί το κατάλληλο θεραπευτικό πρωτόκολλο που θα ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε παιδιού, κάθε φορά, και της οικογένειας του.
Καθώς το παιδί εξελίσεται, το πρόγραμμα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με την εξέλιξη της κινητικής και λειτουργικής συμπεριφορας, ώστε να παρέχει την δυνατότητα μίας γόνμης και παραγωγικής διαδικασίας επανεκπαίδευσης στα καινούρια δεδομένα. Έτσι η διαδικασία είναι διαδραστική και συνεχώς εμπλουτίζεται με καινούρια κινητικά και αισθητικολειτουργικά δεδομένα αναλόγως των εμπειριών και της ηλικίας του παιδιού.
Πηγή: Methods of constraint-induced movement therapy for children with hemiplegic cerebral palsy: Development of a child-friendly intervention for improving upper-extremity function( Andrew M. Gordon PhD, Jeanne Charles, PT, MSW, Steven L.Wolf, PhD, PT)
Αικατερίνη Ζιάκα PT, MSc, NDT-Bobath
Εξειδικευμένη Φυσιοθεραπεύτρια σε Νεογνά, Βρέφη και Παιδιά με Αισθητικοκινητικές και Μυοσκελετικές Διαταραχές.
